Warto zobaczyć
Rynek - Park im. Króla Aleksandra Jagiellończyka
10 maja 1505 r. król Polski i Wielki Książę Litewski, Aleksander Jagiellończyk przeniósł miasto i jego mieszkańców z prawa litewskiego i ruskiego na prawo magdeburskie. Doszło wtedy także do uregulowania przestrzennego rozplanowania miasta zgodnie z nowym prawem. W centrum usytuowano duży plac - Rynek, przy którym, zgodnie z nadanym przywilejem, mieszczanie w niedługim czasie wznieśli ratusz drewniany z murowaną wieżą. Umieszczono na niej napis w języku łacińskim: "Vir eruditus ipse se custodiete" („Mąż wykształcony sam siebie będzie strzegł”). Z każdego rogu Rynku wychodziły dwie ulice.
Źródło: Dariusz Stasiuk, Śladami zabytków, Gazeta Łosicka, Nr 4/2009 (160).
Podwaliny ratuszowej wieży z XVI wieku.
Podwaliny ratuszowej wieży odkryto w 2018 roku podczas prac rewitalizacyjnych. Obiekt wpisano do rejestru zabytków. W trakcie badań wykopaliskowych pozyskano materiał zabytkowy, głównie w postaci fragmentów ceramiki, fajansu, kafli, szkła, kości i metali. Został umyty, zakonserwowany, opisany i zapakowany, zgodnie z obowiązującymi wymogami. Wszystko zostało zdeponowane w Muzeum Południowego Podlasia w Białej Podlaskiej. Większość obiektów, po rekonstrukcji, zostanie wypożyczona w depozyt miastu Łosice, w celu wyeksponowania w gablotach znajdujących się pod szkłem przy ruinach wieży.
Został założony między 1690 a 1734 rokiem. Podczas II wojny światowej został zdewastowany przez nazistów. W latach 60. XX wieku władze komunistyczne zorganizowały na jego terenie Park XX-lecia. W 2001 r. udało się odzyskać zachowane macewy. W 2007 r. teren nekropolii ogrodzono i rozpoczęto prace nad budową lapidarium. Uroczysta rededykacja cmentarza miała miejsce 20 maja 2008 r. Łosicki kirkut wyróżnia się oryginalnymi polichromiami macew.
W odległości 6 km na północny wschód od Łosic znajduje się największa i najlepiej zachowana fortyfikacja tego regionu, usytuowana na gruntach wsi Dzięcioły, na skraju piaszczystego cypla oddzielającego nurt Tocznej od jej bezimiennego dopływu. Lokalnie obiekt ten znany jest jako „Dawne” lub „Dawne okopy”. Założenie to pod względem zajmowanej powierzchni, sięgającej ok. 8 ha, kwalifikowane jest do grupy największych grodzisk znanych z terenu współczesnej Polski. Obiekt współtworzony jest przez trzy, wpisane w siebie pasy umocnień. Zewnętrzny tworzy wał o zachowanej wysokości do 4 m obwiedziony fosą, której ślady miejscowo czytelne są w terenie. Ma on w planie kształt owalny o wymiarach ok. 372 (N-S) x 282 m (W-E) i jak można przypuszczać stanowi fortyfikację podgrodzia. Wewnątrz usytuowany jest gród właściwy, którego główny wał wybudowano na planie koła. Z zewnątrz jest on otoczony szeroką fosą w której obwód wpisane są kolejne, dwa pierścienie obwałowań: jedno dookolne, a drugie odcinkowe, stanowiące zapewne dodatkową linię obronną od strony bramy. Główny wał ma współcześnie wysokość około 2 m. Otacza on majdan o powierzchni 1,2 ha, oddzielony od niego dookolnym rowem. W północno-wschodniej części grodu właściwego znajduje się trzeci pas umocnień mający postać niewielkiego, pierścieniowatego gródka, wydzielonego za pomocą kolistego wału i fosy. Również ten fragment założenia jest doskonale zachowany. Wały, o współczesnej wysokości ok. 2 m, otaczają niewielki placyk wewnętrzny. Na podstawie sondażowych badań wykopaliskowych przeprowadzonych tam w latach sześćdziesiątych XX w. powstanie grodu datuje się na XII w. Jego porzucenie mogło zaś nastąpić w końcu 1. połowy XIII w. Przypuszcza się, że gród w Dzięciołach mógł mieć charakter protomiejski i poprzedzać powstanie lokacyjnych Łosic, które wraz z nazwą przejęły prerogatywy tego ośrodka w XIV lub na początku XV w.
Dzięcioły, gm. Łosice. Grodzisko „Dawne Okopy” (fot. D. Krasnodębski)
Dzięcioły, gm. Łosice. Grodzisko „Dawne Okopy”, rozplanowanie umocnień obronnych (oprac. M. Bogacki)
Mieści się w budynku szkoły. Eksponowane są tam bogate zbiory archeologiczne, etnograficzne, historyczne i biograficzne związane z ziemią łosicką (ok. 2000 eksponatów). Rozmaitość zbiorów jest imponująca - od rogowej motyczki, wyłowionej z Bugu i starosłowiańskich ozdób, poprzez zbiór militariów (m.in. karabele z XVI i XVII w.), po pamiątki z okresu powstania styczniowego, kolekcję naczyń drewnianych, części rakiety V2. Obejrzeć można również przedmioty użytku codziennego, np. do wypieku chleba domowym sposobem. Na szczególną uwagę zasługuje zbiór pamiątek po poetce Wacławie Czachowskiej oraz dokumentacja wydarzeń ostatniej wojny i okupacji w tej części Podlasia. Pierwsze eksponaty zaczęło tu gromadzić Szkolne Koło Krajoznawczo-Turystyczne w 1960 roku. W 1965 r. utworzono pierwszy kącik krajoznawczy poświęcony ziemi łosickiej, a w 1969 r. z posiadanych już eksponatów stworzono Izbę Pamięci. Założycielem Izby i jej pierwszym opiekunem była Barbara Wyczółkowska. Jej ojciec, Marian Wyczółkowski, był najsłynniejszym w okolicy zbieraczem pamiątek, znawcą historii swego regionu. Był on założycielem i prezesem Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Łosickiej. Zbierał również materiały do słownika gwar mazowiecko-podlaskich. Najbardziej jednak interesowało go gromadzenie reliktów przeszłości Podlasia i stworzenie muzeum.
Muzeum Historii i Tradycji Waldemara Kosieradzkiego w Łosicach powstało z inicjatywy Pana Waldemara i jest jednym z pierwszych muzeów w Łosicach. Dzięki wytrwałości Pana Waldemara i ofiarności okolicznych mieszkańców uzbierał on kolekcję liczącą około 2000 tysięcy eksponatów. Gromadzone w nim przez dziesiątki lat przedmioty to dary mieszkańców okolicznych wsi i nie tylko. Nazwiska darczyńców figurują na tabliczkach umieszczonych na eksponatach. Patrząc na eksponaty uświadamiamy sobie, że każdy skrawek naszej ziemi kryje w sobie kawał historii, a historia to nie tylko wielkie wydarzenia, ale także praca zwykłych, prostych ludzi tworzących dzieje swojej małej ojczyzny. Muzeum prezentuje nie tylko ważny fragment dziejów Polski, lecz także oddziałuje na emocje zwiedzających, porusza ich wyobraźnię oraz skłania do refleksji. Na szczególną uwagę zasługuje wystawa „Żołnierze Oddziału „Zenona” 34, Pułku Piechoty AK”, gdzie na ekspozycję składa się 128 zdjęć ukazujących żołnierzy oddziału, a także fotografii archiwalnych z lat II wojny światowej. Wystawa przybliża historię oddziału partyzanckiego, działającego podczas okupacji niemieckiej na Podlasiu, dowodzonego przez majora Stefana Wyrzykowskiego ps. „Zenon”. Muzeum zlokalizowane jest przy firmie Pana Waldemara i cały czas się rozrasta, najczęstszą grupą odwiedzających są okoliczni mieszkańcy Łosic i okolic a także młodzież szkolna.
Założony prawdopodobnie w 2 poł. XVII w. W XVIII w. należał on do rodziny Wężyków, która zarządzała majątkiem do końca XIX w. Na przełomie XIX i XX w. dobra Toporów i Chotycze przeszły w ręce Węglińskich, którzy to zapewne ok. poł. XIX w. wznieśli dwór. Ten, obecnie mocno zniszczony, klasycystyczny parterowy budynek wymurowany został z cegły. Cechą charakterystyczną są ryzality środkowe w elewacji frontowej oraz ogrodowej. Są one zwieńczone trójkątnymi ogzymsowanymi szczytami, a na ich osiach znajdują się otwory drzwiowe z dwoma oknami po bokach. Górna kondygnacja wystawki posiada trzy okna, gdzie środkowe zostały zwieńczone łukiem odcinkowym. Elewacje boczne są mocno zdewastowane. W zaroślach sterczą resztki ścian bocznych i pozostałości piwnicy. Dwór ten położony został w środkowej części założonego w pierwszej poł. XIX w. parku krajobrazowego, z kilkusetletnimi topolami. To tutaj, według krążącej wśród mieszkańców legendy, miał w 1812 roku odpoczywać Napoleon podczas wyprawy na Moskwę. Resztę parku założono na terenowej wyniosłości, z czytelnym od południowego zachodu zarysem fortyfikacji: wjazdem poprzez groblę pomiędzy dwoma stawami, oraz śladami wału i fosy być może z XVII w. Obecnie obiekt znajduje się w rękach prywatnych.
Na wschód od Łosic, w Chotyczach, znajduje się dworek szlachecki. W XVI w. wieś wchodziła w skład włości woźnickiej należącej do możnego rodu litewskiego Kiszków, zaś wcześniej dobra te stanowiły własność kolejno: Nassutów (poł. XV w.), Zabrzezińskich i Illiniczów. W końcu XVIII lub na początku XIX w. dobra chotyckie znalazły się w rękach Wężyków skupiających okoliczne majątki (Witulin, Wólka Nosowska, Nosów, Styrzyniec, Droblin). Władanie Chotyczami przez Wężyków poświadczone jest w roku 1837, kiedy to ich właścicielem był Ignacy Wężyk. Z jego osobą należy wiązać przebudowę założenia i budowę istniejącego do dziś dworu. XIX-wieczny neogotycki dwór zwrócony został frontem na południe. Jego elewacja (frontowa) ozdobiona jest ryzalitem z bardzo ciekawym rozwiązaniem na górnej części. Pięterko zwieńczone zostało trójkątno-schodkowym szczytem, rozczłonkowanym półkolistymi płycinami. Obiekt wymurowano z cegły na planie prostokąta. Rozczłonkowano go prostokątnymi otworami okiennymi i drzwiowymi, całość pokryto dwuspadowym dachem. W czasie I wojny światowej dwór został częściowo zniszczony przez wycofujące się w 1915 roku wojska rosyjskie. W czasie II wojny we dworze ulokowany był polowy szpital niemiecki. Po przejściu frontu chłopi samorzutnie rozebrali część zabudowań pozostawiając do dnia dzisiejszego jedynie omawiany dwór. Obecnie znajduje się w rękach prywatnych.
Kościół św. Zygmunta w Łosicach, wzniesiony w latach 1906 -1909, jest trzecim, w pięćsetletniej historii parafii, stojącym na tym samym miejscu. Pierwszy, drewniany, ufundowany został w 1511 roku przez Zygmunta I, a uposażony w 1513 roku przez Sylwestra Lasotę Ożarowskiego - starostę łosickiego, w połowie XVIII w. został zniszczony. W niedługim czasie, zastąpiono go drugim, drewnianym, wzniesionym staraniem Antoniego Miączyńskiego - kasztelana podlaskiego i starosty łosickiego. Kościół ten zniszczony został podczas ogromnego pożaru miasta w 1878 roku. Nastąpiło wówczas zlikwidowanie parafii, a wiernych przyłączono do parafii w Hadynowie. Obecną neogotycką murowaną świątynię, wzniesiono w latach 1906-1909 wraz z restaurowaniem parafii. Plany budowy kościoła i „starej” plebanii wykonał budowniczy powiatu konstantynowskiego – Milewicz. Do konsekracji kościoła przez biskupa sufragana podlaskiego Czesława Sokołowskiego doszło dopiero w 1920 roku.
Trzynawowy korpus kościoła zbudowany na planie prostokąta wieńczy dwuspadowy dach. Bardzo ciekawie prezentuje się fasada główna świątyni umieszczona od strony północnej. Po bokach zbudowano dwie wieże o podstawie kwadratowej składające się z trzech segmentów uskokowo zwężających się ku górze. W każdym z nich zostały symetrycznie umieszczone okna. W drugim segmencie, okna oddzielono od siebie betonową kolumienką o głowicy bogatej w motywy roślinne. Trzeci najwęższy i najwyżej położony segment wieży posiada cztery podobne kolumienki rozmieszczone po rogach. Zamykają go neogotyckie kwiatony i dach w formie hełmu z kulą i krzyżem. Górną część fasady wypełniają schodkowe sterczyny. Nad portalem nawy środkowej dodatkowym elementem dekoracyjnym jest okrągłe okno zwane różycą lub różą. Portal nawy ujęto dwiema przyporami połączonymi szczytem z betonowym krzyżem w zwieńczeniu. Wnęka zakończona została ostrołukowo, a wejście ujęto dwiema kolumnami o głowicach z motywami liści akantu. Kościół zbudowano z kamieni i czerwonej cegły, pozostawiając zewnętrzne ściany nieotynkowane.
W zachodnich i wschodnich narożach świątyni parafialnej usytuowane zostały dwie kaplice z 1910 roku (data na fasadzie), murowane z czerwonej cegły na zaprawie wapiennej. Te zwarte bryły założone na rzucie czworoboku nakryto dachem dwuspadowym, a od strony południowej - trójspadowym. Kaplice rozczłonkowano prostokątnymi, zamkniętymi ostrołukowo oknami w elewacjach bocznych, gdzie w środkowych ich częściach osadzono schodkowy szczyt. Warto zwrócić uwagę na północną fasadę obiektów, gdzie po bokach wkomponowano szkarpy, a w jego centralną część prostokątne drzwi zakończone ostrym łukiem. Całość wieńczy trójkątny szczyt o profilowanych krawędziach z trzema kamiennymi kwiatonami.
Wnętrze kościoła
Obraz Matki Boskiej Szkaplerznej z połowy XVII wieku, znajdujący się obecnie w głównym ołtarzu, wykonany został na desce techniką olejną w kształcie stojącego prostokąta, górą zwieńczonego arkadowo. Matka Boża przedstawiona jest frontalnie. Madonna na lewej ręce podtrzymuje, jakby na tronie, Chrystusa małego Pantokratora, zwracającego się do Matki. Zasłuchany, spogląda przed siebie, trzymając w lewej ręce kodeks prawa Nowego Przymierza, a prawą unosi w górę w geście błogosławieństwa, jednocześnie wskazując na Maryję, jako na tę, która doskonale wypełniła prawo Nowego Przymierza. Madonna, wzorem starożytnych dam, trzyma białą chustkę w lewej dłoni, na której krzyżuje się prawa, ujmująca palcami chustę w geście spieszenia z pomocą oraz karmelitański, srebrny szkaplerz na serdecznym palcu (skradziony w 1971 roku). Postać Maryi ubrana jest w srebrną suknię wykonaną w 1732 roku, z ponad 5,5 kg (22 grzywien) srebra. Ma pozłacane korony, ozdobione kamieniami czeskimi, na szyi sznur korali. Jej głowa okryta chustą – maforionem, opada w dół jako płaszcz miękko sfałdowany na przedramieniu, oblamowany złocistą bordiurą. Na czole opadającego maforionu widnieje złocony krzyż grecki.
Ikona Matki Bożej Przeczystej – Ikona Matki Bożej z Dzieciątkiem na reliefowym, rytym w zaprawie; namalowana została temperą na desce jodłowej, ciosanej ręcznie. Obecne wymiary (85x60 cm) są wynikiem wcześniejszego obcięcia ze wszystkich stron. Pierwotnie była ona o około 16 cm wyższa i około 4 cm szersza. Kilkukrotnie nieudolne przemalowywania (ostatnie w 1878 roku) wprowadziły daleko idące zmiany kolorystyczne, połączone z likwidacją wielu elementów potwierdzając jej ikonowy charakter. Odnaleziona w 1994 roku, poddana została konserwacji i renowacji w pracowni Marii Orthwein. Prace konserwatorskie potwierdziły autentyczność i XVII-wieczne pochodzenie. Wizerunek Matki Bożej Przeczystej wykonany został według schematu hodegetrii. Najprawdopodobniej wzorowana na hodegetrii z greckiego klasztoru Iviron na świętej Górze Atos.
Źródło: 500 lecie Parafii św. Zygmunta w Łosicach.
Zabytek sakralny położony we wschodniej części miasta, między ulicami 1-go Maja i św. Stanisława. Wybudowana w 1845 roku neogątycka kaplica cmentarna p.w. Św. Stanisława Biskupa, założona została na rzucie prostokąta z częścią sanktuaryjną skierowaną na północ. Wzniesiono ją z cegły na zaprawie wapiennej. Cechą charakterystyczną budowli jest południowa fasada z drewnianymi prostokątnymi drzwiami ujętymi filarami dźwigającymi łuk dwuspadowy o profilowanych krawędziach, który wieńczy kuty z żelaza krzyż. Zamknięciem fasady jest trójkątny szczyt oddzielony gzymsem w kształcie płaskiego pasa z okulusem na osi. Z boków ujmują go sterczyny w kształcie prostokątnych słupków, a wieńczy półkolista nakryta dwuspadowo arkada.
Kościół w Łuzkach powstał w okresie 20-lecia wojennego. Budowa została rozpoczęta w 1936 r. Konstrukcja Kościoła jest drewniana, ryglowa. W 1937 r. konstrukcja została obita deskami od zewnątrz i wewnątrz, dach pokryto gontem (obecnie pokryty jest blachą ocynkowaną). Projekt Kościoła wykonał inż arch. M. Sławiński a nadzór techniczny pełnił technik Jabłoński. Poświecenie Kościoła odbyło się 5.06.1938 r. przez Biskupa Czesława Sokołowskiego.
Wnętrze kościoła
- Ołtarz Wielki (główny) wykonany z drewna dębowego w 1958 roku, pozłacany. Znajduje się w nim obraz Matki Bożej Najświętszej Panienki. Ukoronowanie głowy Pana Jezusa i Matki Bożej miało miejsce w 1963 roku pozłacanymi koronami wykonanymi z brązu. Ołtarz główny zasłaniany jest obrazem przedstawiającym Przemienienie Pańskie. Obrazy zostały wykonane przez Ignacego Pieńkowskiego profesora Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. W głównym ołtarzu znajduje się berło i jabłko od 11 X 1964 r., Tabernakulum pozłacane, poświęcone 12 X 1969 r. i ozdobna pozłaczna Monstrancja.
- Dwa boczne ołtarze wykonane z drewna dębowego. Projekt wykonał inż. arch. Ryszard Grabowski z Warszawy. Są tam także 2 obrazy Najświętszego Serca Pana Jezusa i Świętego Józefa malowane przez Zofię Grabską, córkę Prezydenta Warszawy Wojciechowskiego, żonę pisarza katolickiego Władysława Grabskiego. Ołtarz posoborowy dębowy wykonany w 1941 r.
Zbudowany w 1783 r., ufundowany przez Jakuba Ciecierskiego, podstolego drohickiego. W 1905 r. restaurowany staraniem ks. Juliana Rostowskiego. Po bokach ołtarza głównego znajdują się rzeźby św. Piotra i Pawła, a w szczycie aniołów ołtarze boczne późnobarokowe z końca XVIII wieku. Klasycystyczna ambona, chrzcielnica i bogate wyposażenie (sprzęty i szaty liturgiczne) głównie z XVIII wieku. W sali parafialnej obraz Józefa Buchbindera. Katakumby z 1838 roku. Na cmentarzu klasycystyczne katakumby z grobami rodziny Faytów i Dobrzyńskich oraz grób poetki Wacławy z Grodzickich Czachowskiej (1885-1950).
Zbudowana w 1964 roku w Ustce. Typ „728”, wersja m-9. Służyła do prac hydrograficznych na Bałtyku (akweny przybrzeżne, baseny portowe). Wykonywała sondaż przybrzeżny. Łódź została pozyskana została w ramach programu LECHSTARTER. Umiejscowiona przy zalewie Łosickim.
